50. Учрашув

Мухолифбашара Қаламкашни норасмий учрашувга таклиф этдим. У ўз оёғи билан Қароргоҳимга кириб келди. У кўп ичади, баъзан сўл тарафга қатнайди деб таърифлашган эди. Афт-ангоридан ичкиликбоз ёки хотинбоз эканини билиб бўлмасди. Сипо кийинган, бўйинбоғ тақмаган бўлса-да, лекин замонавий зиёлиларга ўхшарди. Қалин мўйлови ҳурпайиб турарди.

Салом-аликдан сўнг:

– Чой ичасизми, қаҳва? – деб сўрадим. – Балки кучлироғидан ичармиз? – деб кўз қисиб қўйдим.

–                         Йўқ, раҳмат, жигарим оғрияпти, – деб биқинини ушлаб диванга чўкди. – Мумкин бўлса, кўк чой дамлашсин.

Ҳасаналига бош бармоғимни кўрсатдим. У бирпасда икки чойнак келтириб биттасини манга яқинроқ, иккинчисини Қаламкаш олдига қўйиб тавозе билан орқасига тисарилиб бориб остонага етганда бошини кўтарди.

–                        Агар керак бўлиб қолсам, шу яқин атрофда бўламан, – деди.

Қаламкаш Ҳасаналига зимдан назар ташлаб мийиғида кулиб қўйди.

–                         Хоразмча анъана жорий этилган экан-да! – деб Қаламкаш чойни қайтариб, шамаси тингач ўзига бир пиёла қуйиб олди.

Кулган бўлдим. Нимага шаъма қилаётганини дарҳол англадим. Индамасдан ман ҳам ўзимга чой қуйиб бир-икки ҳўплаб пиёлани столга қўйдим.

– Ҳар қандай уруш, оғайни, охир-оқибат бари бир сулҳ билан якунланади, – дедим. – Ё нотўғрими?

– Тўғри, ҳатто энг узоқ давом этган Шимолий уруш ҳам сулҳ билан ниҳоясига етган.

–                        Хўш, адабиёт оламида қандай янгиликлар бор? – деб сўрадим.

У пастки лабини тишлаб, қошларини чимирди. Хийла ўйлаб огач:

-Мустақилликнинг дастлабки йилларида Шукур Холмирзаев деган катта ёзувчимиз “Адабиёт ўладими?” деган мақола ёзган эди. Адабиёт ўлмади-ю, лекин ёзувчининг ўзи ўлиб кетди.

-Ҳм-м... – Заҳарханда аралаш унга тикилдим. – Нима, ёзувчиларнинг шароити шу қадар ёмонми?

Қаламкаш қўлларини икки томонга ёзиб юборди, елкасини қисди.

-Китоблар пешма-пеш нашр этиляпти; унвонлар, мукофотлар навбат бўйича тақсимланяпти. – Учта бармоғини букиб шифтга тикилди.

Афтидан пичинг қилаётганини сездирмади.

Ман ҳам ҳолатимни ўзгартирмадим.

-Нима учун жиддий асарлар яратилмаяпти? – деб сўрадим.

-Чексам майлими? – деб ён чўнтагидан сигарет чиқарди. Рухсат кутиб ўтирмасдан зажигалкаси билан сигарет тутатди. Кулини чойнак остида турган ликопчага кўрсаткич бармоғи билан чертиб туширди.

Ҳасанали кулдон келтириб қўйди.

-Ўзингиз бирор нарса ёздингизми?

-Ёзиляпти, – деди сигарет тортиб, тутунини бурнидан буруқситиб чиқаргач. – Қийин ёзиляпти, – деб қўшиб қўйди.

-Сир бўлмаса, айтинг-чи, замонавий мавзудами ёки “Шайтанат” йўлида?

-Нима, “Шайтанат”нинг алоҳида йўли борми?.. Билмас эканман.

Кулдим.

-Ёзаётган асарингизни қачон тугатасиз?

-Ҳар ҳолда Мустақиллик байрамига туҳфа этолмасам керак. – Сигарет кулини чертиб кулдонга туширди.

Пичинглари жаҳлимни чиқара бошлади. Атайлаб тегажоқлик қиляптими, сабр-тоқатимни синаб кўрмоқчими?

-Сарбадор қанақа ёзувчи? – деб сўрадим ўсмоқчилаб.

-У ёзувчи эмас, шунчаки хушомадгўй, холос.

Беихтиёр хохолаб юбордим.

-Маладес, билар экансиз!

У расмона ажабланиб юзимга тикилди.

-Манда нима ишингиз бор? – деб сўради.

Энди ман унинг юзига ажабланиб тикилиб қолдим.

-Қандай ёрдам керак? – деб сўрадим жиддий оҳангда.

-Қанақа ёрдам?

-Моддийми, молиявийми... Сизга қанақа ёрдам кераклигини ман билмайман-ку! – деб гапни ҳазилга бурдим.

-Қандай ёрдам беришингиз мумкинлигини ман ҳам билмайман.

-Майли, ўйлаб кўринг, – дедим.

-Бўпти, ўйлаб кўраман, – деб Қаламкаш ўрнидан турди.

-Келажакда Зокиржон Холматга қўшни бўлишни истамайсизми?

-Қайси Зокиржон Холматга? – деди чимирилиб.

-Итотар Зокиржонга.

-Итотарларни жиним суймайди, - деб елка қисди.

Суҳбатимиз кутилмаганда якунланади деб ўйламаган эдим. Бирпас ўтирдим. Қарасам, у энгашиб сигарет қолдиғини кулдонга эзғилаяпти. Саросимага тушиб қолганимни сездирмасдан ноилож ўрнимдан турдим.

-Биз яна учрашамиз. Батафсил гаплашамиз, – дедим.

Қўл бериб хайрлашдик.

-Ихтиёр ўзингизда, – деди.

-Сизнинг ихтиёрингиз ҳам ўзингизда.

Қаламкаш, назаримда, илк бора самимий жилмайди ва тез-тез юриб хонани тарк этди.

У манда ғалати таассурот қолдирди.